Hitalaus, en með áfallastreituröskun

Við könnumst öll við það að fara ekki skóla, vinnu eða á atburði þegar við erum með hita. Sum veikindi bera þó ekki svona auðmælanleg einkenni. Alvarlegir atburðir eða upplifanir geta til dæmis gert okkur veik. Það er eðlilegt að alvarlegir atburðir hreyfi við okkur og það taki einhvern tíma að jafna sig. Sterk tilfinningaviðbrögð koma gjarnan eftir alvarlega atburði en þau einkenni eiga smám saman að minnka. Þótt flestir jafni sig fljótt eftir alvarlega atburði, er alltaf einhver hópur fólks, mismunandi eftir atburðum, sem þróar með sér áfallastreitueinkenni eða röskun.

Meira en mánuður þarf að líða frá atburði þar til greiningu um áfallastreituröskun er varpað fram. Það kemur einnig fyrir að einkenni séu lítil í kjölfar atburðar og komi ekki fram fyrr en árum síðar og þá stundum í tengslum við streituvaldandi aðstæður. Margir sem lent hafa í áföllum fara í felur með þá líðan sem fylgt getur í kjölfarið og finna jafnvel til skammar yfir því að “jafna sig ekki” eins fljótt og margir aðrir.

Samansafn einkenna í hegðun, hugsun eða tilfinningalífi okkar ræður úrslitum um hvort hægt er að greina áfallastreituröskun. Það eru einkenni eins og ágengar minningar, martraðir, endurupplifun af atburðinum og sterkar tilfinningar og/eða líkamleg viðbrögð þegar eitthvað minnir okkur á atburðinn. Við höfum tilhneigingu til að forðast að hugsa og tala um, eða upplifa, tilfinningar eða mæta aðstæðum og/eða fólki sem minna á atburðinn. Forðunin leiðir jafnvel til breytinga á venjum okkar eða hegðun svo sem að vilja helst ekki setjast undir stýri eftir bílslys þrátt fyrir að hafa alltaf viljað vera ökumaðurinn fyrir slysið. Vangeta til að muna mikilvægar upplýsingar um atburðinn getur verið til staðar, rangtúlkun á því sem gerðist eða afleiðingum þess sem leiðir oft til sjálfsásökunar eða ásökunar í garð annarra. Einnig getur borið á áhugaleysi fyrir því sem áður var skemmtilegt, sumir fjarlægjast eða detta úr tengslum við fólk og tala um vangetu til að upplifa jákvæðar tilfinningar eða tilfinningadofa.

Reiði og pirringur er algengur, óábyrg eða sjálfseyðandi hegðun getur verið til staðar, við erum stöðugt á varðbergi og okkur bregður auðveldlega. Einbeitingarörðugleikar og svefntruflanir eru líka algengar. Þessi einkenni, sérstaklega reiði og pirringur, geta orðið til þess að okkurg finnist erfitt að vera í kringum aðra eða aðrir forðast að vera í kringum
okkur, sem verður oft til þess að félagslegur stuðningur minnkar sem við þurfum einmitt svo mikið á að halda þegar okkur líður illa.

Áfallastreituröskun verður því oft félagslegur sjúkdómur sem getur haft áhrif á nærumhverfi og fjölskyldu. Hitaleysið verður stundum til þess að við missum af þessu.

Þegar Áfallastreituröskun er látin ómeðhöndluð getur hún haldið áfram að
leiða af sér mikla vanlíðan, þunglyndi, félagslega einangrun, samskipta- og tengslavanda og jafnvel misnotkun á vímugjöfum. Ef þú hefur lent í alvarlegum atburði og kannast við þessa líðan er gott að leita sér aðstoðar sem fyrst til að vinna gegn þeim áhrifum sem einkennin eða röskunin getur haft á þig og þá sem standa þér næst.